Dingen kopen is een hobby
Vinted als quick fix tegen dopamineverslaving
Vermoedelijk ben ik niet de enige die zich de laatste tijd vaak afvraagt waar de grens ligt tussen heel dure en té dure koffie. En die vervolgens steeds tot de ontdekking komt dat de grens toch verder ligt dan je dacht. Met mijn Schip van Theseus-achtige bestelling van een decaf latte met havermelk (is het nog een latte als je alle vitale onderdelen vervangt?) zit ik doorgaans tegen de vijf euro. Toch aan de prijs voor iets dat ik thuis voor pakweg 50 cent had kunnen maken.
Er zijn veel redenen waarom mensen dingen kopen die ze eigenlijk te duur of onnodig vinden. Soms heeft het te maken met status, soms met ergens bij willen horen, maar ik denk dat een belangrijke reden die vaak niet wordt genoemd is dat mensen het idee hebben dat ze niet iets doen als ze niet iets consumeren. Mensen moeten voor hun gevoel steeds vaker bestaansrecht toevoegen aan hun acties door middel van een economische transactie. Dankzij het verdwijnen van andere verbindingsrituelen, grijpen we naar consumptie als vervanger. Een wandeling met een vriend voelt raar als je alleen maar wandelt; als je naar een koffiezaak loopt, voelt diezelfde wandeling al een stuk zinniger.
Hetzelfde gevoel hebben mensen vermoedelijk als ze ‘s avonds achter hun laptop hangen. Door onze collectieve dopamineverslaving wordt volledig passief een serie kijken of boek lezen op zo’n moment steeds moeilijker. Werken wil je ook niet. De perfecte tussenoplossing: door webshops scrollen en links en rechts dingen in een mandje klikken. Niet gek dat met name millennials hun grootste online aankopen vooral ‘s avonds doen. Ze zijn op zoek naar een manier om de ervaren leegte op te vullen, naar een quick fix voor hun rusteloze geest.
De opkomst van tweedehands platforms als Vinted en Vestiaire Collective passen naadloos binnen deze trend van online shoppen als kalmeringsmiddel. Door op een tweedehands platform te kopen heb je altijd nog het idee dat je niet alleen wezenloos ligt te winkelen, maar eigenlijk ook iets goeds doet voor de wereld. Én dat je bovendien geld bespaart (grappig natuurlijk, want in essentie heb je doorgaans weer iets gekocht wat je niet nodig hebt). Gemiste kans in het verder prima Volkskrant-interview met Vinted CEO Thomas Plantenga was dat de journalist niet inging op de behoorlijk verslavende werking van het platform. Vinted combineert eigenlijk de dopamine-opwekkers van sociale media met biedings- en onderhandelingselementen die doen denken aan games of goksites. Online shoppen is sowieso in toenemende mate één grote loot box: het aantrekkelijke element van ‘er op tijd bij zijn’, de dopaminerush van geld uitgeven én de uitgestelde beloning in de vorm van het pakketje dat nog moet komen.
De overtreffende trap van dit mechanisme: TikTok Shop, de merge van TikTok en webshops, die momenteel nog niet beschikbaar is in Nederland maar vorig jaar 33 miljard dollar omzette binnen Amerika. TikTok Shop converteert extreem veel gebruikers van het platform tot consumenten - veel meer dan Instagram of Facebook ooit lukte. De ervaring wordt ook wel shoppertainment genoemd - de samenkomst van online parasociale relaties met de gamificatie van online winkelen. Belangrijke sidenote is dat veel mensen TikTok niet openen met het idee iets te gaan kopen - zoals je in principe wel doet als je naar Vinted gaat. TikTok-aankopen zullen voor een nog groter deel impulsaankopen zijn.
Susan Sontag omschreef in On Photography dat de twintigste-eeuwse mens een camera meeneemt om zich op vakantie een houding te geven - in tijden van zelfoptimalisatie wordt nietsdoen te ongemakkelijk, zelfs op vrije momenten. De eenentwintigste eeuwse mens heeft die camera vervangen voor ‘self care’ in de vorm van alsmaar nieuwe spullen. In een substack met de nietsverhullende naam Consumer Girl las ik dit weekend over ‘taste test parties’: feestjes waarop je als hoofdactiviteit gezamenlijk verschillende producten van verschillende merken probeert en becijfert. Er bestaan zelfs pinterestboards voor dit soort ‘feesten’, waarop je je dus eigenlijk collectief gedraagt als influencers die uit inspiratiegebrek voor een volgende video maar cijfers geven aan willekeurige producten van Trador Joe’s.
Terwijl, als je die influencers zou vragen waarom ze hun dagen vullen met dit soort doelloos shoppen, ze vermoedelijk zouden antwoorden:
Via deze link krijg je een jaar lang Modern Leven voor 60 euro. Wat neerkomt op 38 cent per nieuwsbrief. Een jaar lang! Kom nog eens om zo’n prijs-kwaliteitverhouding.
Welke dure koffieplekken zijn dit? Ziet eruit als hele fijne plekken om te werken / lezen