Gooische Vrouwen is alles wat we nog hebben
Als ontspanning en meme-materiaal
Vandaag een gratis nieuwsbrief. Over de oneindige popculturele loop waar de millennial zich in bevindt. Over noise canceling in de vorm van serie-remakes. Over meta-ontspanning.
Over Gerard Joling.
Over Showcolade.
Over The Gladiator 2.
Een van de weinige dingen waar ik momenteel ontspanning uit haal is Gooische Vrouwen. Toch gek: in een streaminglandschap overladen met nieuwe producties van bijzonder hoge kwaliteit, kies ik op zondagavond voor iets wat ik a) al ken, b) niet geweldig geproduceerd is en c) qua verhaallijn en grappen eigenlijk een herhaling is van een serie die ik vijftien jaar geleden al gezien heb. (Terwijl die serie dan weer een herhaling was van een stuk of vijf internationale series die in die tijd populair waren. Maar soit, dat is het lot van de Nederlandse hit.)
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Het plot van Gooische Vrouwen seizoen zes is nog voorspelbaarder dan dat van een ambient tv productie als Emily in Paris. Niet alleen gebeurt er nauwelijks iets, waardoor je nooit echt op hoeft te letten – datgene wat gebeurt, is ook nog extreem voorspelbaar. Alle personages inclusief backstory zijn al lang en breed kent. Daar heb je Claire weer met haar drankprobleem. Tuurlijk, Anouk is nog steeds altijd geil. En Martin heeft een vriendin van 30. No surprises here, toch ben ik bij aflevering vier.
Vermoedelijk is het juist die herkenbaarheid die Gooische Vrouwen momenteel zo aantrekkelijk maakt. Voorspelbaarheid en herhaling vieren hoogtij in de hedendaagse popcultuur: gevoelsmatig is een op de twee magazine-covers een recreatie van een eerdere cover. De meeste popnummers zijn samples van samples. Heel TikTok draait in essentie om hergebruik. Toen ik deze zomer op Lowlands was, leek het of ik terugging naar mijn iPod Shuffle. De Sugababes, Justice, Air – veel headliners scoorden een jaar of vijftien geleden hun laatste hits. Daar stonden we dan, het festivalpubliek: een eindeloos muzikaal aanbod onder onze vingertoppen, dezelfde nummers mee te blèren als op de basisschool.
Uit commercieel oogpunt is het niet gek dat festivals steeds vaker inzetten op retro artiesten: ze zijn gegarandeerde hits bij het gewenste millennialpubliek, met minder tijd en zin om nieuwe artiesten te ontdekken dan jongere generaties, maar een flink hoger besteedbaar inkomen. Eenzelfde dynamiek zie je in medialand: Hollywood produceert de ene na de andere prequel danwel sequel. Je kan je afvragen hoeveel mensen behoefte hebben aan elf Star Wars-films, Bad Boys 4 of Shrek 5. Het antwoord is, kennelijk, iedereen: in 2021 en 2022 waren 9 van de 10 best verkopende bioscoopfilms in Amerika sequels. Slechts 5 van de 60 populairste films sinds 2016 waren nieuwe, originele titels.
(Eerlijk: ik heb heel veel zin in The Gladiator 2, maar dat is gewoon een classicistisch verantwoorde productie.)
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Filmproducenten kijken hun inspiratie af bij streamers, waar bij de top 10 meest bekeken series vorig jaar niet één nieuwe productie stond. Wat wel? Friends, Grey’s Anatomy, Gilmore Girls, Suits. Overladen door nieuwe titels kijkt de tv- of filmconsument iets wat hij al kent – of anders iets wat lijkt op wat hij al kent. Enter Gilmore Girls: A Year In The Life, Sex & The City: And Just Like That en dichterbij huis All Stars en Zonen, Costa 2 en Gooische Vrouwen seizoen zes. Doordat productiehuizen vooral inzetten op algoritmische voorkennis en gegarandeerde winst, ontstaat een nostalgisch medialandschap waarin de kijker alsmaar luier wordt en het aanbod verschraalt.
Niemand kon deze zomer verrast zijn toen RTL het oude TROS-programma Ter Land Ter Zee En In De Lucht reanimeerde. Na een serie matig succesvolle spelshows als ‘Alles is muziek’ en ‘The Jump’ (zegt je niets, inderdaad) zette RTL in op een show die bij de laatste uitzending in 2011 meer dan achthonderdduizend kijkers trok, maar moest stoppen omdat het programma niet binnen de doelstelling van de publieke omroep paste. (Hoe een format als ‘showcolade’ er tien jaar later dan wel doorkwam – een mysterie.)
RTL pakte het oude format op, plaatste het in de Efteling, zette Gerard Joling erbij, en scoorde boven de miljoen kijkers.
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Waar kijk je naar als je naar Gooische Vrouwen seizoen zes kijkt? Behalve naar je eigen voorspelbaarheid, kijk je naar nostalgie. Overprikkeld door te veel opties én te veel mogelijkheden tot tijdoptimalisatie, lijkt de meest aantrekkelijke optie voor een avond op de bank vooral iets wat we al kennen; iets wat ooit leuk was. Alsof onze ontspanning een meta-laag krijgt: in plaats van op zoek te gaan naar iets wat ons ontspant, zetten we onszelf in een positie die eerder gelijkstond aan ontspanning. We verkiezen herhaling boven ervaring. Een beetje zoals een concert bekijken via de videolens van je camera – je bent er wel, maar je bent er niet. Comfortabele distantie. Geoptimaliseerd net-niet-meemaken.
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Zolang media ons de middelen daartoe aan blijven rijken, zal deze praktijk zich vermoedelijk herhalen – de nieuwe Gooische Vrouwen brak het Videolandrecord van meeste streams binnen 24 uur voor een Nederlandse serie, Linda de Mol schijnt al te broeden op seizoen zeven.
Kennelijk smachten we massaal naar vroegere tijden. Of beter gezegd: naar tijden die we beter konden begrijpen. Zoals Derek Thompson het verwoordt in zijn stuk over het opnieuw bekijken van oude films:
Een van de mooie dingen aan oude films is dat ze ons niet kunnen verrassen. We weten hoe ze eindigen, en we weten hoe we ons zullen voelen wanneer ze eindigen. (…) Nieuwe boeken, films en tv-programma's kunnen spanning bieden, maar ze kunnen ook onze tijd verspillen en ons teleurstellen. Oude films stellen ons nooit teleur: wij worden ouder, zij blijven even oud. Terugkeren naar vertrouwd entertainment is emotioneel efficiënt. We krijgen precies de emotionele beloning die we zoeken—zonder verrassingen.
In een tijdperk dat alsmaar verrassender wordt en emotioneel belastender aanvoelt, is het niet heel gek dat velen van ons op zondagavond vluchten in het huishouden van Cheryl Morero – waar de discussies zich beperken tot het wel of niet eten van een stuk taart en welke Pucci jurk je nu weer aan moet. Om het publieke debat vervolgens te kunnen reduceren tot de vraag of Linda de Mol wel of geen prettyfilter heeft ingezet in de grading. Om de chaos om ons heen niet te hoeven meemaken, drukken we op noise canceling in de vorm van voorspelbaar entertainment. En leiden we onszelf af met de bijbehorende onschadelijke discussie.
Natuurlijk zijn Gen Z’ers alweer heer en meester van deze trend - de Morero-memes gaan keihard op TikTok. Wat ik me afvraag: hoe kennen al deze begintwintigers deze teksten? Hebben ze de serie helemaal terug gekeken? Vermoedelijk niet. Waarschijnlijk kennen ze de tekst gewoon van een andere TikTok-video, en hebben ze geen idee waaraan ze refereren. Bless their souls.
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Geweldig geschreven en zo herkenbaar allemaal 🙌🏻 zet me aan het denken. Bij deze een woordenwaterval:
Het herlezen van boeken door heel je leven heen is iets dat in de filosofie wordt gezien als een uitstekende manier om te ontdekken hoe je bent ontwikkeld sinds de laatste keer dat je het boek las. Natuurlijk zit er een aantrekkelijke hoeveelheid nostalgie aan verbonden, maar ik vind het oprecht interessant om op te merken hoe anders ik naar bepaalde plotpunten en karakters kijk in mijn favoriete boek (Jane Austen’s Sense & Sensibility) nu ik halverwege de 30 ben vs de 20, en in mijn tienerjaren.
Hetzelfde geldt (voor mij) ook voor het herkijken van bepaalde films en series. Gilmore Girls, bijvoorbeeld, die jij ook noemt. Ik was even oud als het dochter karakter toen ik het voor het eerst keek, nu ben ik ouder dan de moeder. Op een dag tik ik de leeftijd van de oma aan en zal ik de serie misschien wel voor de 8e keer opnieuw bingen. Zo blijft de serie interessant om te herkijken, steeds met een andere blik. Neemt niet weg dat ik de revival van Gilmore Girls enorme drek vond. De cash grab die grote productiemaatschappijen en zenders en etc hier aan hebben gehangen is bedroevend. Ik ken genoeg mensen die dat soort vervolgen “hate-watchen” of niet als “canon” beschouwen. Of het inderdaad gewoon kijken omdat het zo weinig inspanning vergt. Mijn schoonzus heeft een jong zoontje en een enorm hectische baan - op de bank kruipen met een glas wijn en dat nieuwe seizoen Gooische Vrouwen brengt haar echt tot rust.
Net als met zoveel in het leven is een goede balans belangrijk. Ik herlees mijn favoriete boek bijna ieder jaar, maar daarnaast lees ik graag nieuwe werken. Ik herkijk Gilmore Girls met vlagen, maar ontdek ook graag nieuwe series (favoriet du moment: Hacks en Somebody Somewhere). A Good Year, een niemendalletje dat weinig bekendheid viert, is mijn ultieme comfortfilm, maar mijn lievelingsfilm van dit jaar was een Georgische productie die ik toevallig in het lokale filmhuis zag omdat ik me verveelde.
Die Gooische Vrouwen tiktoks zijn wel hilarisch, zeg. Toch leuk om te zien hoe een jongere generatie iets “ouds” omarmt. Zouden mijn ouders zich ook zo hebben gevoeld toen ik in groep 6 een spreekbeurt over ABBA gaf omdat ik de recent uitgebrachte ABBA Gold CD thuis grijs had gedraaid?